Yunan ordusunun 1919’da Anadolu’yu işgali ile başlayan, 1922 yılında Türk Ordusunun Büyük Taarruz’u ile sona eren sürecin sonunda Yunanistan’a göç eden 1 milyon dolayındaki Yunanlılardan bir bölümü de İzmir’in Foça İlçesi’nde yaşayanlardı. Ege’deki adaların yanı sıra, buradan göç edenlerin büyük bölümü aynı adla kurdukları Palea Fokea(Eski Foça) kentine yerleştiler. Palea Fokea’lılar dan bazıları daha önce çeşitli vesilelerle ve defalarca Foça’yı ziyaret ettiler. 90’lı yıllarda dönemin Foça Belediye Başkanı Nihat Dirim ile kardeş şehir protokolü yaptılar. Birlikte her iki Foça başta olmak üzere Foça’lıların Akdeniz’de kurdukları diğer kentlerin bazılarını ziyarete de gittiler. Türk Yunan anlaşmazlıklarının yoğun olduğu yıllarda bile dostluktan vazgeçmediler. Ancak daha sonraki yıllarda ilişkiler zayıfladı ve ziyaretler yok denecek seviyelere indi.

Palea Fokea’lılar aralarına Midilli Adası’nda yaşayan Foça mübadili torunu bazı arkadaşlarını’da alarak üç günlük ziyaret için (14-16 Eylül 2023) 25 kişilik bir grup halinde Foça’ya geldiler. Dedelerinin evlerini ziyaret ederken bu kez yanlarında kendi torunları da vardı. Turizmci Işıl Dirim Kavitaş ve Foça’da yaşayan Limni mübadili Ruhi İyigün’ün rehberliğinde ilçeyi adım adım gezdiler. Reha Midilli Kültür Merkezi’nde Belediye Başkanı Nihat Dirim döneminde yaşadıklarını anlatan fotoğraflarla oluşturdukları bir sunumu Foçalılarla birlikte duygulanarak paylaştılar. Bedia Midilli İlkokulu’nu ziyaretlerinde torunlarının yaptığı ve yaşıtlarına kendi elleriyle takdim ettiği “ Yaşasın Barış” temalı resimleri Türk çocuklarıyla paylaştılar. Sokaklarda, bir kafede kendilerine hoşgeldin diyenlerle yürek diliyle anlaştılar. Adresler aldılar, telefon numaralarını verdiler. Giderken komşularına sarılırcasına sarılıp vedalaşarak ayrıldılar.



DELİDE DESELER EGEDE BARIŞ İSTİYORUZ

Palea Fokea’dan gelen ve grubun liderliğini üstlenen Zacharo Fratzeskou, 8.kez Foça’ya geldiğini ve her gelişte duygularının daha da yoğunlaştığını söyledi. Dede evini ve halen Milli Eğitim Müdürlüğü binası olarak kullanılan büyüklerinin öğrenim gördüğü binayı gördüğünde gözyaşlarını tutamayan Frastzeskou her iki Foça’nın dostluğunun pekiştirilmesini, bir zamanlar gündemde olan kardeş şehir protokolünün yeniden işler hale getirilmesini istediklerini dile getirdi. Zacharo Fratzeskou; “ Büyükannem ve büyükbabam bu yüzyılın başında Foça'da doğmuşlardı ve diğer birçok Yunanlıyla birlikte burada yaşıyorlardı. 1922 felaketinden sonra evlerini bırakıp Yunanistan'a geldiler. Biz onların çocukları, ilk kez 1992 yılında dedelerimiz ve annelerimizle birlikte Foça'ya, evlerini ziyarete geldik. Nihat Dirim o dönemde belediye başkanıydı. Bizi karşıladılar ve buradaki diğer Türkler’de çok memnun oldular, 1992 yılında buradaki ilk toplantımızda. O toplantıdan sonra da defalarca geldik. Çünkü Foçalılarla çok güzel dostluklar kurduk. Biz dünya vatandaşlarının barışına inanıyoruz. Savaşa karşıyız ve Ege Denizi'nde barış için çalışıyoruz. Her geldiğimizde bizi karşılayan herkese teşekkür ediyor, her geldiklerinde de aynı güzellikte ağırlıyoruz. Benim ve büyüklerimin hikayesini bilenler buraya geldiğim için torunuma deli olduğumu söylüyordu. Benim gibi delilerin olması gerektiği düşünüyorum. Çünkü çılgın siyasetçilerimiz var ve biz barış için onların karşısında durmalıyız” dedi.

DEDEME SÖZ VERMİŞTİM GELDİM

Midilli Adası’nda yaşayan yazar Athanasia Dafioti ise; 12 yaşında iken dedesine, kendisine defalarca ve ayrıntılarla anlattığı, Foça’daki evini bir gün gidip mutlaka bulacağı sözünü verdiğini, hem o sözü tuttuğu hem de o evin önünde olduğu için çok duygulandığını söyledi. Athanasia Dafioti; “ Annemin ailesi Foça kökenlidir. Büyük büyük dedem tahıl, büyükannem Anastasia da şeker üreticisiydi. Büyük dedemin 6 çocuğu varmış. Dedeme söz verdim. Bir gün gelip evi bulmaya. Bugün buradayım. Foçalı arkadaşımız da bize yardımcı oldu. Gerçek şu ki bu yolculuğun hayalini kurdum. Küçüklüğümden beri. 12 yaşında iken Dedem Marko Karabela'ya bir gün geleceğime dair söz vermiştim, yemin etmiştim. O gün geldi. Bize evin nasıl olduğunu anlattıklarını çok iyi hatırlıyorum. Gerçek şu ki, ben buradayken, kendimi Foçalı hissediyorum. Kendimi evimde hissediyorum, başka türlü hissetmiyorum ve bunu büyükbabama söylemek istiyorum.”

BÜYÜK ANNEM TÜRKLER HAKKINDA HİÇ KÖTÜ KONUŞMADI

“ Büyük büyükannem hiçbir zaman arkadaşları olan Türkler hakkında kötü konuşmamıştı. Hatta evde ona yardım eden Türk komşusu, büyükannemin ayrılıp tekneye gitmesine yardım etmişti. Burada olduğum için çok mutluyum ve umarım tekrar gelebilirim. Eve girmeyi çok isterdim. Aileden bir fotoğraf, bir kağıt ya da bir şey saklayan var mı? Evin etrafındaki arazinin çok büyük olduğunu biliyordum. Ve gerçekten söylemek istediğim şey burası aynı Midilli ve burası sanki aynı yerdeyim. Kendimi hiç yabancı hissetmiyorum. Gerçekten kendi evimde olduğumu hissediyorum. Bu benim köklerim ve bu değişmiyor.” Dedi.

Foça ziyaretini tamamlayan Yunanlı grup, Foçalılar tarafından bu kez Palea Fokea’da buluşma dilekleriyle uğurlandılar.